DOBROPOLIE HEROES TRAIL

Η ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΒΟΥΝΩΝ 

Έτσι έσπασε το Μέτωπο 

15 Σεπτεμβρίου 1918 η Μεγάλη Μάχη του ΝΤΟΜΠΡΟ ΠΟΛΙΕ

-

ΤΟ ΕΠΟΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΑ ΣΤΡΑΤΙΩΤΗ

35ο Σύνταγμα Ευζώνων, Απόσπασμα Συνταγματάρχη Γαργαλίδη

-

Η Δράση του Αποσπάσματος

Η 1η Ομάδα Μεραρχιών όπου άνηκε οργανικά το Σύνταγμα, αποτελούνταν από την 16η Γαλλική Αποικιακή Μεραρχία με Συντάγματα από Σενεγάλη, Μαρόκο και Ινδονησίους, και δυο Ελληνικές Μεραρχίες, την IVη (Ναυπλίου) και την Μεραρχία Αρχιπελάγους.

ΔΙΑΤΑΞΗ

Η IVη έχοντας τον Σταθμό Διοικήσεως στην θέση ''Μέγγουρα'' στο Point O έχει σε απόσπαση το 35ο Σύνταγμα Ευζώνων της, στο Δυτικό άκρο, του τομέα μετώπου της 1ης Ομάδας Μεραρχιών στον τομέα  Καπίνιανης (Εξαπλάτανος), έχοντας το Σύνταγμα το αριστερό του άκρο, σε επαφή με την Σέρβικη Μεραρχία Choumadia  και το δεξιό του στο ρέμα του Poroi, έως την περιοχή του Σμπόρτσκο (Πευκωτό) σε επαφή εκεί με την 16η DIC. 

Η 16η Γαλλική Αποικιακή Μεραρχία (DIC) στο κέντρο της παράταξης επί του Point O, έχοντας αριστερά της το 35ο Σύνταγμα της IVης  και δεξιά την IVη Μεραρχία.

Η Μεραρχία Αρχιπελάγους έχοντας τον Σταθμό Διοικήσεως στο Point O 3km Δυτικά της Κούπας, με περιοχή ευθύνης το Ανατολικό τμήμα του τομέα μετώπου της 1ης Ομάδας Μεραρχιών, προς Kuzuf, Dzéna, έχοντας αριστερά της τις IVη  & 16η DIC και Δεξιά της σε επαφή με την 27η Αγγλική Μεραρχία στην περιοχή της Δοϊράνης.

Στης 15/9 και στης 4,30 το πρωί, από το Sokol μέχρι και το Kravitchki Kamene δυο Γαλλικές Μεραρχίες επιτέθηκαν στην πρώτη γραμμή άμυνας των Γερμανών και Βουλγάρων, αυτός ήταν ο κύριος τομέας της επίθεσης. Παράλληλα με αυτή την επίθεση, πραγματοποιήθηκαν και άλλες, σε όλο το μήκος του μετώπου, τοπικής σημασίας και με σκοπό την καθήλωση των εχθρικών εφεδρειών. 

Στους κύριους και ευαίσθητους υποτομείς του Μετώπου τα Σερβικά στρατεύματα αντικαταστάθηκαν κυρίως από Γαλλικά, λόγο της κόπωσης και της ελάττωσης του έμψυχου δυναμικού τους από την επί 3 χρόνια παραμονή τους στην πρώτη γραμμή υφιστάμενα απώλειες, έχοντας απολέσει έτσι το αξιόμαχο τους και κατά δεύτερο λόγο τα Γαλλικά στρατεύματα ήταν έμπειρα στην εκπόρθηση ισχυρά οργανωμένων θέσεων.

Τα Γαλλικά στρατεύματα κατάφεραν από το Sokol μέχρι και το ύψωμα Kravitsa να κυριευόσουν όλους τους αντικειμενικούς τους στόχους, αλλά δεν μπορούσαν να προωθηθούν περισσότερο, κάνοντας εκμετάλλευση, λόγο απωλειών και έλλειψη εφοδίων, ειδικά πυρομαχικών.

Οι δυο Σέρβικες Μεραρχίες, που θα ακολουθούσαν τις δυνάμεις κρούσης για να εκμεταλλευτούν τα ρήγματα και να επιτύχουν την διάσπαση του μετώπου, δεν κατάφεραν να καλύψουν την εδαφική διαφορά που τους χώριζε με τις δυνάμεις κρούσης και να πραγματοποιήσουν τα ρήγματα, οπότε ναι μεν την πρώτη μέρα έγινε κατάληψη της αμυντικής γραμμής του εχθρού, αλλά δεν θεωρήθηκε ότι έσπασε το μέτωπο πουθενά.

Όταν οι Σέρβικες δυνάμεις έφτασαν στις θέσεις που είχαν κυριεύσει το πρώτο κύμα της επίθεσης, το μόνο που έκαναν ήταν η οργάνωση του εδάφους για τυχόν αντεπιθέσεις, λόγο της κόπωσης τους, αλλά και το ότι χρονικά η περασμένη ώρα δεν επέτρεπε περεταίρω επιθετικές ενέργειες.

Η αλλαγή επιθετικού προσανατολισμού της Choumadia, άφησε εκτεθειμένο και στα χέρια του καλά οργανωμένου εχθρού ένα μεγάλο τμήμα του μετώπου, που περιλάμβανε τα, Stayof Kamene, Bulgartska Tsesma, East - West Vetrenik, Karvof Kamene, Chlem Kukurouz, Golo Bilo, Preslap δίνοντας έτσι την ευκαιρία στον εχθρό για ενεργητικές πλευρικές αντεπιθέσεις, κίνδυνος που αποσοβήθηκε χάρη στην επέμβαση του 35ου Συντάγματος Ευζώνων, το Απόσπασμα Γαργαλίδη, το οποίο χάρη στην άμεση αντίδραση του και στην τόλμη αλλά και σωστό σχεδιασμό του Διοικητή του, κατάφερε να εκδιώξει από όλα τα σημεία τον εχθρό.

Το Σύνταγμα αρχικά, εντάχτηκε στο Απόσπασμα Π.Ο.Κ (Προσωρινή Ομάδα Καπίνιανης), του Γάλλου Συνταγματάρχου Rondeau, καθότι μέχρι εκείνη την στιγμή όλοι οι Ελληνικοί σχηματισμοί μάχης, είχαν ανώτερο Διοικητή Γάλλο Αξιωματικό, και αυτό λόγο της ρευστής κατάστασης που επικρατούσε ακόμη στο Ελληνικό στράτευμα και κατά δεύτερον στην θεωρία των Γάλλων περί του ''απειροπόλεμου'', με αποτέλεσμα οι Έλληνες Αξιωματικοί περιλαμβανόμενου και του Μεράρχου, ήταν απλοί θεατές. 

Την παραμονή της επιθέσεως ο Συνταγματάρχης Γαργαλίδης διαμαρτυρήθηκε έντονα και απαιτούσε να αναλάβει την Διοίκηση της Μονάδας του. Κατόπιν μακρών συζητήσεων ο Στρατηγός δέχθηκε αυτή την αίτηση του Συνταγματάρχη και του ανάθεσε την διοίκηση του Συντάγματος. 

Οι αρχικές εντολές που είχε το Σύνταγμα, βάση των διαταγών της 1ης Ομάδας Μεραρχιών, κατά την επίθεση ήταν:

I. Με ελαφριά φάλαγγα 2 Ταγμάτων από το ρέμα της Souchitsa, Βόρεια του Μπαχώβου (Πρόμαχοι) να κρατήσει επαφή με την Σέρβικη Ορεινή Μεραρχία Choumadia, η οποία ενεργούσε στο συγκρότημα East - West Vetrenik και Ανατολικά του Kravitchki Kamene, έχοντας αριστερά της την 17η Γαλλική Αποικιακή Μεραρχία, η οποία ενεργούσε κατά μέτωπο προς Kravitchki Kamene με τελικό στόχο τον ορεινό όγκο του Preslap. Το δε υπόλοιπο του Συντάγματος μέσα στην χαράδρα του Poroi με κατεύθυνση και κύριο στόχο την ταχύτατη κατάληψη του ορεινού όγκου του Preslap, κίνηση που θα έκοβε στα δυο τις γραμμές επικοινωνίας του εχθρού.  

Η επίθεση αυτή θα άρχιζε όταν τα Σέρβικα στρατεύματα θα κατέβαιναν στην κοιλάδα του Poroi.

II. Σε περίπτωση που η κύρια επίθεση στον τομέα του Dobropolié δεν έφερνε αποτέλεσμα και ο εχθρός δεν έδειχνε σημάδια εγκατάλειψης των θέσεων του, τότε το Σύνταγμα θα επιτίθετο προς Σμπόρτσκο (Πευκωτό)  με αντικειμενικό στόχο τον ορεινό όγκο του Preslap και του αυχένα Golubats, για να αποκόψει την κύρια οδική γραμμή συγκοινωνιών και ανεφοδιασμού του εχθρού.

-

Σύνθεση 35ου Συντάγματος Ευζώνων. Οργανική θέση και υπαγωγή: 

Σε απόσπαση στην 16η DIC στο Απόσπασμα Π.Ο.Κ (Προσωρινή Ομάδα Καπίνιανης), του Γάλλου Συνταγματάρχου Rondeau.

Διοικητής: Αντισυνταγματάρχης Παναγιώτης Γαργαλίδης.

Υποδιοικητής: Αντισυνταγματάρχης Γαρδίκης Αρ. 

Σταθμός Διοίκησης: Επί του Μετώπου, μετακινούμενος επί του πεδίου της Μάχης.

1ον Τάγμα Διοικητής: Ταγματάρχης Μαυροσκότης Γεώργιος

2ον Τάγμα Διοικητής: Ταγματάρχης Νικολαρέας Μιχαήλ

3ον Τάγμα Διοικητής: Ταγματάρχης Τρύφος Στέφανος

Κατεχόμενες θέσεις προ της γενικής επίθεσης:

1ον Τάγμα: Στο μέτωπο στο ρέμα της Souchitsa, Βόρεια του Μπαχώβου (Πρόμαχοι) να κρατήσει επαφή με την Σέρβικη Ορεινή Μεραρχία Choumadia .

2ον Τάγμα: Στο μέτωπο στο ρέμα Mpigrut Βόρεια του Μπαχώβου(Πρόμαχοι), προς Chlem Kukurouz, Golo Bilo.

3ον Τάγμα: (ενισχυμένο με επιπλέων από έναν Λόχο εκ των 1ου και 2ου Ταγμάτων) στην χαράδρα του Poroi Δυτικά του Σμπόρτσκο σε επαφή με το 8ο Αποικιακό Σύνταγμα Σενεγάλης της 16ης DIC στο Απόσπασμα Roy.

Τα 1ον και 2ον Τάγματα μειωμένης δύναμης κατά έναν Λόχο, αποτελούσαν το Απόσπασμα Γαργαλίδη υπό την άμεση Διοίκηση του, το δε 3ο ενισχυμένο Τάγμα, υπό τον Υποδιοικητή του Συντάγματος, Αντισυνταγματάρχη Γαρδίκη, στο Απόσπασμα Roy στην 16η DIC.

Η ΜΑΧΗ

Την πρώτη ημέρα της επίθεσης, η II Σερβική Στρατιά υπολόγιζε, ότι μέχρι το μεσημέρι, θα είχε προελάσει πέραν της γραμμής Chlem Kukurouz, και Golo Bilo, οπότε έχοντας αυτό σαν δεδομένο, ο Διοικητής της Π.Ο.Κ Συνταγματάρχης Rondeau, υπέθεσε ότι την 10:00 ώρα η Μεραρχία Choumadia  θα είχε περάσει την χαράδρα του Poroi, οπότε ήταν επείγον θέμα να εκδηλωθεί η επίθεση του Αποσπάσματος Roy κατά του Σμπόρτσκο, Preslap, επειδή επί της κορυφής του Preslap ήταν τεταγμένο ισχυρό εχθρικό πυροβολικό που έβαλε επί όλου του μετώπου, καθιστώντας έτσι κάθε περεταίρω κίνηση αδύνατη.

Η Μεραρχία Choumadia  όμως, συνάντησε πολύ ισχυρότερη αντίσταση επί της γραμμής του Stayof Kamene, Bulgartska Tsesma, East - West Vetrenik, Karvof Kamene και αναγκάστηκε να παρατήσει όλους τους αρχικούς αντικειμενικούς της στόχους και να στραφεί προς Kravitsa, Kravitchki Kamene, Δυτικά του Stayof Kamene,  πίσω από την 17η Γαλλική Αποικιακή Μεραρχία, άσκοπη κίνηση επειδή η 17η DIC με τα 45ο και 95ο Συντάγματα Τυφεκιοφόρων Σενεγάλης είχε κυριεύσει τον αντικειμενικό της στόχο, που ήταν οι Kravitsa, Kravitchki Kamene.

Η κίνηση της όμως αυτή είχε ολέθριο αντίκτυπο στην επίθεση του Αποσπάσματος Roy στα Σμπόρτσκο, Preslap το οποίο στης 11 η ώρα, εξεδήλωσε επίθεση προς τους αντικειμενικούς του στόχους, οι απώλειες του Αποσπάσματος Roy ήταν τρομερές, μόνο το 3ο Τάγμα του 35ου Συντάγματος, είχε απώλειες 7 Αξιωματικούς και 150 οπλίτες, σε λιγότερο από μια ώρα μάχη, αλλά και το 8ο Σύνταγμα Σενεγάλης επίσης είχε τρομερές απώλειες, με αποτέλεσμα ο Συνταγματάρχης Roy να παραιτηθεί από κάθε άλλη προσπάθεια επί του στόχου. 

Η πανωλεθρία του Αποσπάσματος Roy σε συνάρτηση με την εγκατάλειψη των αντικειμενικών στόχων της Σέρβικης Μεραρχίας Choumadia  είχαν σαν αποτέλεσμα να αναγκαστεί ο Διοικητής του Π.Ο.Κ Συνταγματάρχης Rondeau να κάνει αναδιάταξη Δυνάμεων.

Ο Διοικητής της 1ης Ομάδας Μεραρχιών, Στρατηγός Josef d'Anselme, δεν διέθετε καμιά εφεδρεία και μετά τα συμβάντα αυτά ανησυχούσε πολύ για την εξέλιξη των επιχειρήσεων. 

Εν τω μεταξύ, στο διάστημα που οι Σέρβοι επιχειρούσαν επί των Stayof Kamene, Bulgartska Tsesma, East - West Vetrenik, Karvof Kamene, ζητούσαν επίμονα και επιτακτικά την συνδρομή του Αποσπάσματος Γαργαλίδη. Το Απόσπασμα όμως, είχε διαταχτεί σε αδράνεια, περιοριζόμενο μόνο στην διατήρηση της επαφής με τους Σέρβους, αλλά, κατόπιν αιτήματος του Γαργαλίδη, την παραμονή της επιθέσεως, του δόθηκε άδεια όπως ενεργήσει μικρής κλίμακας επιθέσεις, αντιπερισπασμού, στις μπροστά από αυτό εχθρικές θέσεις χωρείς περεταίρω εκμετάλλευση για να μην εμπλακεί στην πορεία της Choumadia  προς την κατεύθυνση Chlem Kukurouz, Golo Bilo.

Βλέποντας όμως τους Σέρβους, να εγκαταλείπουν τους αντικειμενικούς τους στόχους και γνωρίζοντας για την συμμετοχή του 3ου Τάγματος του Συντάγματος του στην επίθεση του Αποσπάσματος Roy, και ότι το Τάγμα ακάλυπτο θα σφαγιαζόταν βαλλόμενο από δυο κατευθύνσεις μέσα στην στενωπό της χαράδρας του Poroi (από Golo Bilo και Preslap), ο Γαργαλίδης αντιλήφθηκε αμέσως το κρίσιμο της κατάστασης.

Αποφασίζει και παίρνει την κατάσταση στα χέρια του και αναλαμβάνει πρωτοβουλία, στέλνει με σύνδεσμο στο Στρατηγείο την απόφαση του να επέμβει λόγο της αρνητικής εξέλιξης στον υποτομέα, και ζητά να μην εκδηλωθεί η επίθεση του Αποσπάσματος Roy μέχρι να εκδιωχθεί ο εχθρός από τα στηρίγματα του στο Golo Bilo πράγμα που δεν έγινε έγκαιρα λόγο καθυστέρησης του συνδέσμου (8 ώρες πορείας), εξορμεί με τα 1ο και 2ο Τάγματα του (τέσσερις Λόχοι), εναντίον των μεταξύ των χαραδρών, Souchitsa και Mpigrut εχθρικών θέσεων και αφού τις εξουδετερώνει συνεχίζει με κατεύθυνση Β/Δ προς Karvof Kamene, Bulgartska Tsesma, Stayof Kamene, East - West Vetrenik. Τα κατέχοντα τις αμυντικές θέσεις εκεί εχθρικά στρατεύματα μόλις δέχονται την επίθεση του Αποσπάσματος από τα νότα τους, κλονίζονται και εγκαταλείπουν τις θέσεις τους. Ύστερα από αυτή την εξέλιξη η Σέρβικη Μεραρχία Choumadia  επανήλθε στην αρχική της θέση και ο ρόλος της περιορίστηκε στην εκκαθάριση της περιοχής. Το απόσπασμα τότε κατευθύνεται προς Kravitchki Kamene, με σκοπό από εκεί να κατέβει στην κοιλάδα του Poroi, και να επιτεθεί από εκεί στο Golo Bilo και να απομονώσει το Chlem Kukurouz, αλλά βλέποντας ότι έχει καταλειφθεί από δυνάμεις της 17ης  DIC, αφού ήρθε σε επαφή με Τάγμα του 96ου Συντάγματος Σενεγάλης, αλλάζει πορεία, κάνει αναστροφή και κατευθύνετε άμεσα χωρίς στάση κατά μέτωπο, ακολουθώντας την διαδρομή που θα ακολουθούσε η Choumadia προς Chlem Kukurouz, Golo Bilo, ξηλώνοντας στην διαδρομή όλες τις εστίες αντίστασης του εχθρού έως ότου φτάνει στους πρόποδες του Chlem Kukurouz περί την 18,00 ώρα.

Εκεί δίνει διαταγή στον Διοικητή του πλησιέστερου στο ύψωμα Λόχου, να το καταλάβει πάση θυσία, έστω και με νυχτερινή καταδρομική ενέργεια, τονίζοντας του ότι ενημερώνει τώρα το Στρατηγείο για την κατάληψη αυτή και ότι ο μόνος λόγος να μην πετύχει ο Λόχος την αποστολή του, θα είναι να έχουν πέσει όλοι.

Το ύψωμα πράγματι κατελήφθη μετά από 4 ώρες σκληρού αγώνα, την 10ην ώρα νυχτερινή, όμως, το εν λόγο σήμα του Γαργαλίδη, λόγο του χάους των Διαβιβάσεων που επικρατούσε, κοινοποιήθηκε από λάθος στον Διοικητή της Μεραρχίας Αρχιπελάγους!!!! αντί του Στρατηγείου του Π.Ο.Κ και της 1ης Ομάδας Μεραρχιών.

Το Ύψωμα αυτό, ήταν μεγάλης στρατηγικής αξίας για τον εχθρό. 

Εκεί οι Γερμανοί, είχαν εγκατεστημένο παρατηρητήριο, που επόπτευε όλο σχεδόν το πεδίο της μάχης, αλλά και τον κάμπο των Μογλενών και κατεύθυνε τα πυρά του Πυροβολικού.

Την ίδια νύχτα που κατελήφθη το παρατηρητήριο του Chlem Kukurouz, αυτός συνεχίζει προς Golo Bilo, εκεί προ των εχθρικών θέσεων, και αφού αποκατέστησε επικοινωνία ενημερώνοντας για την θέση του, ζήτησε την υποστήριξη Πυροβολικού, για να δημιουργηθούν ρήγματα στα εχθρικά συρματοπλέγματα. Τότε πληροφορήθηκε ότι το Πυροβολικό είχε μετακινηθεί στην Gola Tsouka για να υποστηρίξει την επίθεση του Αποσπάσματος Roy στο Σμπόρτσκο. Preslap. Αποφάσισε τότε να επιτεθεί χωρίς υποστήριξη Πυροβολικού, με αιφνιδιαστική επίθεση τα χαράματα.

Το ανακοινώνει αυτό στον προϊστάμενο του Γάλλο Συνταγματάρχη Rondeau ο οποίος το ενέκρινε και του ευχήθηκε καλή τύχη.

Τα αμυντικά έργα στο Golo Bilo τα κάλυπταν πολλές σειρές συρματόπλεγμα δεμένο στους κορμούς των δέντρων, διέταξε λοιπόν τους στρατιώτες του με απόλυτη σιγή να πλησιάσουν τα συρματοπλέγματα και να δημιουργήσουν ανοίγματα κόβοντας τα σε σημεία με σχετική κάλυψη. 

Τα χαράματα πλησιάζουν τα ανοίγματα οι στρατιώτες του και αιφνιδιαστικά εφορμούν στους Βουλγάρους, οι οποίοι αντέδρασαν άμεσα και σε λίγο στην μάχη μπήκε και το Πυροβολικό τους, αυτό όμως σταμάτησε σχεδόν αμέσως επειδή οι θέσεις των αντιπάλων ήταν τόσο κοντά που οι βολές του Πυροβολικού χτυπούσαν και τις δικές τους θέσεις, αυτό επέδρασε άσχημα στο είδη πεσμένο ηθικό του εχθρού, με αποτέλεσμα να τραπεί σε φυγή και να εγκαταλείψει το ύψωμα. Τότε άρχισε επί του υψώματος πυκνά πυρά θεριστικά πυρά το εχθρικό Πυροβολικό χωρίς ευτυχώς πολλά θύματα.

Συνέχεια της ΜΑΧΗΣ

Εν τω μεταξύ η Σέρβικη Μεραρχία Choumadia  αντικαταστάθηκε από την Timok, η οποία θέλοντας να προελάσει προς Chlem Kukurouz, Golo Bilo ζήτησε  από το Στρατηγείο, πυρά υποστήριξης από το Πυροβολικό. 

Αντιλήφθηκαν όμως τότε, από το Συμμαχικό παρατηρητήριο του Στρατηγείου, όπου από το πρωί οι δυο Σύμμαχοι Στρατηγοί ο Γάλλος Διοικητής της 1ης Ομάδας Μεραρχιών, Στρατηγός Josef d' Anselme και ο Σέρβος Στρατηγός Stepa Stepanović, κατόπτευαν το μέτωπο, ότι επάνω στο ύψωμα κινούντο Έλληνες Εύζωνοι στρατιώτες, κατόπιν τούτου ο Διοικητής της 1ης Ομάδας Μεραρχιών, Στρατηγός Josef d'Anselme έδωσε εντολή να σταματήσει κάθε ενέργεια της Timok προς το Chlem Kukurouz μέχρι να ξεκαθαρίσουν το τι συμβαίνει.

1 Εδώ συνέβη και το φαιδρό περιστατικό που θα αναφερθούμε σε αυτό στο τέλος της περιγραφής.

Η επικοινωνία με το Απόσπασμα του Γαργαλίδη, λόγο της συνεχούς κίνησης του, είχε πάλι διακοπή και ήταν αδύνατο να ζητηθούν εξηγήσεις, με δεδομένο λοιπόν ότι, αντί για τον Διοικητή του Π.Ο.Κ, το σήμα κατάληψης του Chlem Kukurouz είχε καταλήξει στην Μεραρχία Αρχιπελάγους, κανείς από τους άμεσα εμπλεκόμενους δεν μπορούσε να δώσει εξήγηση στην παρουσία Ελλήνων στο παρατηρητήριο αυτό. Την εξήγηση την έδωσε, ο πρώτος που ενημερώθηκε για τις ενέργειες και τις συνεχόμενες επιτυχίες του Γαργαλίδη, λόγο εγγραφής λάθος παραλήπτη του σήματος,  και που ήταν ο Διοικητής της Μεραρχίας Αρχιπελάγους Στρατηγός Ιωάννου, αυτός τελικά ενημέρωσε επίσημα το Στρατηγείο.

Αφού διαπιστώθηκε και επίσημα ότι όντος το ύψωμα ήταν σε Ελληνικά χέρια και κατόπιν των εξελίξεων (μετά την καταστροφή του Αποσπάσματος Roy), καθότι, η μοναδική πλέον αξιόμαχη και πλησιέστερη δύναμη που μπορούσε να επέμβει στην περιοχή, Σμπόρτσκο, Preslap, ήταν το Απόσπασμα Γαργαλίδη, ο Διοικητής του Π.Ο.Κ Συνταγματάρχης Rondeau επικοινωνεί τηλεφωνικά με τον Συνταγματάρχη *Γαργαλίδη και του ζητάει το αδύνατον, δηλαδή ότι, με ένα από τα δυο Τάγματα του (επί της ουσίας με δυο Λόχους, εκεί όπου είχε αποτύχει ενάμιση Σύνταγμα), να εξακολουθήσει την επίθεση προς Σμπόρτσκο, Preslap, αφήνοντας το άλλο σε αμυντική διάταξη ανά έναν Λόχο, επί των Chlem Kukurouz,  Golo Bilo, εξηγώντας του όμως την κατάσταση, ότι η αποστολή αυτή χωρείς την υποστήριξη Πυροβολικού και εφεδρειών, θα ήταν πολύ επικίνδυνη σχεδόν αυτοκτονία, καθότι καμιά βοήθεια δεν θα μπορούσε να δοθεί στο Σύνταγμα, το οποίο θα μπορούσε να απομονωθεί εύκολα και να καταστραφεί, λόγο της διασποράς του σε περίπτωση εχθρικής αντεπίθεσης, αλλά και ότι ''η επιχείρηση αυτή θα εξυπηρετούσε τα μέγιστα στον Συμμαχικό αγώνα''. 

Χωρίς να διστάσει ο Γαργαλίδης του απαντάει ότι τα χαράματα στης 04:00 ώρα το Τάγμα θα τεθεί σε κίνηση, όπως και έγινε.

Το σχέδιο ενέργειας που κατέθεσε ήταν απλό, το είδη δοκιμασμένο σκληρά 3ο Τάγμα του Συντάγματος, θα έκανε κυκλωτική κίνηση από το Σμπόρτσκο  μέσω των υψωμάτων 1097 - 1421 με στόχο την οδό Preslap, Blandats  το δε έτερον Τάγμα υπό την διοίκηση του Γαργαλίδη, να κινηθεί προς υψοδείκτες 1414 - 1357 και να κυριεύσει το Preslap υψ. 1421. 

Το πρωί το Τάγμα υπό τον Γαργαλίδη μπαίνει σε κίνηση, οι δυσκολίες και τα φυσικά εμπόδια, πέραν των εχθρικών πυρών που δέχεται, είναι τεράστια, το Τάγμα έπρεπε να κατέβει την πολύ απότομη πλαγιά του Golo Bilo και να περάσει το ρυάκι του Poroi και μετά πάντα κάτω από τα εχθρικά πυρά να ανέβει τις απότομες πλαγιές του Preslap, τόσο απότομες που οι άντρες του Τάγματος χρησιμοποιούσαν τα χέρια τους για να σκαρφαλώσουν. Παρόλα αυτά τα δυο Τάγματα κατόρθωσαν να επιτύχουν την συνένωση, και με αλληλοκάλυψη και άλματα να πετύχουν την κυρίευση των γραμμών προκάλυψης του εχθρού και να φτάσουν μπροστά στην κύρια γραμμή αμύνης, επί του Preslap οπού εκεί κατάφεραν να ενωθούν τηλεφωνικά με την Διοίκηση του Π.Ο.Κ, από εκείνο το σημείο ο Γαργαλίδης ζητάει την υποστήριξη Πυροβολικού που βρισκόταν επί του Gola Tsouka για την τελική επίθεση. Μόλις τελείωσε το μπαράζ του Πυροβολικού τα δυο Ελληνικά Τάγματα ξεκίνησαν την επίθεση και μέχρι της 18:00 ώρας είχαν καταλάβει ολόκληρο το συγκρότημα του Preslap προκαλώντας την άμεση υποχώρηση του εχθρού από τις θέσεις αμύνης του επί του Σμπόρτσκο,  επιτρέποντας έτσι την προέλαση του Αποσπάσματος Roy.

Το Ύψωμα αυτό ήταν από την αρχή ο αντικειμενικός στόχος του Συντάγματος.

Ο Γαργαλίδης όμως δεν σταμάτησε εκεί, αλλά συνέχισε και κυρίευσε διαδοχικά όλες τις κορυφές του συγκροτήματος Preslap διασφαλίζοντας το. 

Το Μέτωπο πλέων είχε σπάσει στην περιοχή East και West Vetrenik, Chlem Kukurouz, Golo Bilo, Preslap το πρωί της 16ης Σεπτεμβρίου, δεύτερη μέρα της επίθεσης.

Η ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΟΠΟΙΊΑΣ

Για τις καταιγιστικές αυτές εξελίξεις, που προκάλεσε το Απόσπασμα Γαργαλίδη, ο Γάλλος Στρατηγός Josef d' Anselme, αφού βεβαιώθηκε για το γεγονός αυτό, με την άμεση επίσκεψη του στο σημείο αυτό του Μετώπου, διοχέτευσε εσπευσμένα Τμήματα της 16ης Γαλλικής Αποικιακής Μεραρχίας Πεζικού DIC στο ρήγμα αυτό, διευρύνοντας το προς την κατεύθυνση του Koziak, Bladetch, Goulubatch και σταθεροποιώντας το, ενώ παράλληλα προς Kuzuf, Dzéna ενεργούσαν οι 2 Ελληνικές Μεραρχίες Πεζικού, η IVη Μεραρχία, και η Μεραρχία Αρχιπελάγους.

Για την δράση του αυτή ο ΕΛΛΗΝΑΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΑΡΧΗΣ ΠΖ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΓΑΡΓΑΛΙΔΗΣ ΠΑΡΑΣΗΜΟΦΟΡΗΘΗΚΕ ΑΜΕΣΑ ΕΠΙ ΤΟΥ ΠΕΔΙΟΥ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ ΜΕ ΤΟΝ ''ΓΑΛΛΙΚΟ ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΣΤΑΥΡΟ'' από τον Διοικητή του, Γάλλο Στρατηγό Josef d'Anselme Διοικητή της 1ης Ομάδας Μεραρχιών, και αμέσως τις επόμενες ημέρες ο Γενικός Αρχιστράτηγος των Συμμαχικών δυνάμεων Franchet d'Esperey ΤΟΝ ΠΑΡΑΣΗΜΟΦΟΡΕΙ αποστέλλοντας το στο Μέτωπο, ΜΕ ΤΟ ΑΝΩΤΑΤΟ ΓΑΛΛΙΚΟ ΠΑΡΑΣΗΜΟ ''ΤΗΣ ΛΕΓΕΩΝΑΣ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ''. Ενώ την ίδια στιγμή παρασημοφορεί και την σημαία του Συντάγματος και εκδίδει έπαινο προς αυτό για την δράση του.

Ο Συνταγματάρχης Γαργαλίδης, είναι ο μοναδικός Σύμμαχος Ανώτερος Αξιωματικός που θα τιμηθεί ποτέ από τον Γαλλικό Στρατό με τα παράσημα αυτά, επί του πεδίου της μάχης.

*1 Το γεγονός που συνέβη κατά την κατάληψη του παρατηρητηρίου στο Chlem Kukurouz είναι το έξης.

Το πρωινό της 16/9, την ώρα που ο Γάλλος Στρατηγός Josef d'Anselme μαζί με τον Σέρβο Στρατηγό Stepa Stepanović κατόπτευαν τα σημεία μαχών, ξαφνικά παρατηρούν κινήσεις Ελλήνων Τσολιάδων επί του εχθρικού παρατηρητηρίου στο Chlem Kukurouz, κανείς από τους δυο δεν μπορεί να δόση λογική εξήγηση σε αυτό το γεγονός, ενώ ταυτόχρονα στο Στρατηγείο έρχεται αίτημα της Σέρβικης Μεραρχίας Timok, που είχε αντικαταστήσει την Choumadia, για βομβαρδισμό από το Πυροβολικό του παρατηρητηρίου, ο Josef d'Anselme δεν επιτρέπει τον βομβαρδισμό αυτόν μέχρι να λυθεί το μυστήριο των Τσολιάδων, γνωρίζοντας ότι εκεί ελισσόταν το Απόσπασμα Γαργαλίδη, προσπαθεί τηλεφωνικά από τους προϊστάμενους του Γαργαλίδη να δει τι συμβαίνει, ούτε ο Γάλλος Διοικητής του Π.Ο.Κ αλλά ούτε και ο Διοικητής της IVης Μεραρχίας γνωρίζουν κάτι, καθότι η επικοινωνία με το εν λόγο Απόσπασμα είχε διακοπή μετά τις ενέργειες του από East και West Vetrenik, προς Chlem Kukurouz, Golo Bilo, τότε ο Josef d'Anselme επικοινώνησε με όλους τους μεγάλους Συμμαχικούς σχηματισμούς, ρωτώντας εάν κάποια δικιά τους μονάδα βρίσκεται επί του Chlem Kukurouz, όταν επικοινώνησε με τον Διοικητή της Μεραρχίας Αρχιπελάγους, γνωρίζοντας το οξύθυμο του, τον ρωτάει μισοαστεία, γιατί όλο αυτό το θέαμα φάνταζε φαιδρό, επειδή όλοι θεωρούσαν αδύνατη την κατάληψη του εν λόγο παρατηρητηρίου, από μόνο το Πεζικό , άνευ υποστήριξης, λόγο της φύσης του εδάφους αλλά και των οχυρώσεων του, λέγοντάς του ... Στρατηγέ μου, μήπως οι Γερμανοί αιχμαλώτισαν τίποτε Τσολιάδες σας, ή ντύσανε τίποτα δικούς τους με στολές σας και τους έβαλαν να κάνουν παρέλαση για να μας περιπαίξουν ?

Η απάντηση του Έλληνα Στρατηγού, στον ίδιο τόνο, και παρά το οξύθυμο του ήταν κεραυνός εν αιθρία.

Στρατηγέ μου, καμιά Μονάδα μας δεν αιχμαλωτίστηκε, αλλά ούτε και οι Γερμανοί έντυσαν δικούς τους. Είναι οι Τσολιάδες του Συνταγματάρχη Γαργαλίδη αυτοί που βλέπετε, που από της 10ης νυχτερινής ώρας της παρελθούσης ημέρας έχουν καταλάβει το παρατηρητήριο του Chlem Kukurouz.

Mon toi le C'est impossible ....... Αναφωνεί ο Γάλλος ΣτρατηγόςVrak ....... Αναφωνεί ο Σέρβος Στρατηγός

Τότε ο Στρατηγός ζητάει από τον Στρατηγό Ιωάννου επίσημη αναφορά επί του θέματος.

Πράγματι σε λίγη ώρα φτάνει στο Στρατηγείο από την Μεραρχία Αρχιπελάγους το έξης σήμα:

-

Προς τον Στρατηγό Διοικητή της 1ης Ομάδας Μεραρχιών Τρις κατεπείγων

Στρατηγέ μου σας αναφέρω ότι από της χθεσινής 22:00 ώρας το παρατηρητήριο επί του υψώματος Chlem Kukurouz κατελήφθη υπό του υμετέρου 35ου Συντάγματος Ευζώνων.

Μετά τιμής Στρατηγός Δημήτριος Ιωάννου Διοικητής Μεραρχίας Αρχιπελάγους

-

Εκείνη την ώρα κατέφθασε και η επιβεβαίωση του Διοικητού της Π.Ο.Κ καθότι αποκαταστάθηκε η επικοινωνία με το Απόσπασμα Γαργαλίδη.

Εδώ θα αναφερθούμε στην εμπιστοσύνη που έτρεφε ο Γαργαλίδης στους υφιστάμενους, του διότι πραγματικά φτάνοντας στο Golo Bilo έστειλε το σήμα για την κατάληψη του παρατηρητηρίου, το οποίο όμως κατέληξε στην Μεραρχία Αρχιπελάγους, αντί για το Στρατηγείο, λόγο των υποτυπωδών διαβιβάσεων.

Αφού ολοκληρώθηκε η κατάληψη του Preslap, το Απόσπασμα οργανώθηκε αμυντικά σε αναμονή του 8ου Συντάγματος Σενεγάλης και ο Γαργαλίδης, έδωσε την εντολή ... Ανάπαυση, Ξεκουραστείτε ... στους Τσολιάδες του που επί 2 ημέρες ασταμάτητα είχαν διασχίσει και πολεμήσει σε 3 διαφορετικά ορεινά δυσπρόσιτα συγκροτήματα στον κεντρικό Τομέα (1ον East και West Vetrenik 2ον Chlem Kukurouz, Golo Bilo 3ον Poroi, Preslap), χωρίς επιμελητεία, άνευ τροφής και με ελάχιστα πυρομαχικά, χρησιμοποιώντας μάλιστα πολλές φορές τα πυρομαχικά των νεκρών και των εκτός μάχης στρατιωτών, επαναλαμβάνωντας έτσι τα δρώμενα μιας άλλης Ιστορικής Ηγετικής Μορφής των Ευζώνων, του Ταγματάρχη Βελισσαρίου, που όταν τελείωσαν τα πυρομαχικά, έδωσε την εντολή .... ΜΕ ΤΙΣ ΠΕΤΡΕΣ, ρίχνοντας αυτός την πρώτη εναντίων ενός Βούλγαρου στρατιώτη.

Την επομένη μέρα 17/9 το Απόσπασμα αφού αναπαύτηκε και ανεφοδιάστηκε, κινήθηκε προς κατάληψη του Bladetch αλλά και προς εκκαθάριση των εναπομεινάντων εχθρικών θέσεων. Μετά την κατάληψη του, προέλασε προς Goulubatch, όπου εγκαταστάθηκε και οργανώθηκε αμυντικά, προ της κύριας εχθρικής γραμμής αμύνης, προ των Ελληνοσερβικών συνόρων, σε συνεργασία με το 8ο Σύνταγμα Σενεγάλης εκ των μονάδων της 16ης DIC, με το οποίο την επόμενη ημέρα, κατέλαβαν τα Goulubatch και Sharena διώχνοντας έτσι τα Γερμανό - Βουλγαρικά στρατεύματα εκ του Ελληνικού εδάφους επαναφέροντας τα σύνορα του 1913.

Η ΕΠΟΠΟΙΙΑ ΑΥΤΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ 35ου ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΓΡΑΦΤΗΚΕ ΣΤΟ ΜΝΗΝΕΙΟ ΤΟΥ ΑΓΝΩΣΤΟΥ ΣΤΡΑΤΙΩΤΗ ΩΣ''ΓΚΟΛΟ ΜΠΙΛΟ'' -'' ΣΜΠΟΡΤΣΚΟ'' - ''ΠΡΕΣΛΑΠ''

Ιστορικές  Διαδρομές 

Στα Μονοπάτια Της Ιστορίας 

Διαδρομές ελεύθερης πεζοπορίας στα σημεία ιστορικού ενδιαφέροντος στα σημεία των μεγάλων μαχών του Α΄ΠΠ με πλήρη ξενάγηση και περιγραφή.

Φωτογραφίες από:  

Έλληνες , Γάλλοι, Σενεγαλέζοι, Σέρβοι, Βιετναμέζοι Ζουάβοι 

στο μέτωπο 

Φωτογραφίες από:

Γερμανοί και Βούλγαροι στο μέτωπο 

Copyright © All rights reserved.